Çanakçı Deresine 5.Hes Projesi Gündemde

TBMM Başkanlık Divanı üyesi ve CHP Giresun Milletvekili Necati Tığlı, Çanakçı Deresi üzerine yapılması planlanan 5. Hes projesini üç bakanlığa soru önergeleri vererek Meclis gündemine taşıdı.

Söz konusu projenin geçtiğimiz aylarda yörede yaşayan vatandaşların tepkilerinden dolayı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından iptal edildiğini hatırlatan Tığlı, söz konusu HES projesini Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli ile Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’a sordu.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’a verdiği soru önergesinde, hidroelektrik santrallerinin ekolojik denge üzerinde yarattığı geri dönülmez felaketlere dikkat çeken CHP’li Tığlı, hes projesine ait nihai raporun 1 Mart 2021 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın sitesinde yayınlanarak askıya çıkarıldığını, 9 Mart 2021 tarihinde Akköy, Karabörk ve Sarayköy Muhtarlıkları ve Çanakçı Belediyesine ulaştırılan ÇED raporunun askı süresinin ardından sürecin hızla işlemeye başlayacağını dile getirdi.

TBMM Başkanlık Divanı Üyesi ve CHP Milletvekili Necati Tığlı, projenin geçtiğimiz aylarda vatandaştan gelen tepkiler üzerine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca iptal edildiğinin  duyurulduğunu, halkın katılımı toplantısı ve CİMER vasıtasıyla vatandaşlar tarafından Çevre Bakanlığına yapılan itirazların ÇED raporunda ele alınmadığının görüldüğünü ifade ederek, “Yapılmak istenen, beşinci HES projesi kurulu bulunanların en büyüğü olma özelliğini de taşıyacaktır. Vadi boyunca regülatör ve HES arasında, UNESCO Acil koruma gerektiren somut olmayan kültürel miras listesindeki ‘Kuşdili’nin anavatanı Kuşköy’ün ulaşım yolu bulunmaktadır. Çanakçı Kaymakamlığı dereye tükenmekte olan kırmızı benekli alabalık bırakarak neslinin devamını sağlamaya çalışmıştır. HES projesi ardından göç yolları kapanarak nesli tamamen tükenecektir” diye konuştu.

Tığlı, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’a Çanakçı Deresine kurulması planlanan 5. HES projesi ile ilgili şu soruları sordu;

1. Vadide 5 adet HES faaliyete geçirildiğinde 30 kilometrelik Görele çayı yatağının % 33’lük bir kısmı tünellerle hapsedilerek vadiye verilecek bütüncül zarar ÇED raporunda neden ele alınmamıştır?
2. Projeye ilişkin bölge halkının binlerce itiraz dilekçesi Bakanlığınıza ulaştırılmış ve ne şekilde değerlendirilmiştir? Projeye ilişkin kaygılarımız Bakanlığınız nazarında değersiz birer görüş olarak mı görülmektedir? Proje’nin hangi sebeple bekletildiği, durdurulduğu ve yeniden hayata geçirildiğini açıklar mısınız?
3. Küresel ısınmanın da hızlandırdığı bir süreçte düzensiz yağış rejimi ve azalmasıyla birlikte Çanakçı Deresinin debisinin azaldığı ve kuraklık tehdidinin arttığı görülmektedir. Bununla birlikte cansuyu olarak bırakılacağı belirtilen %11’lik suyun vadide doğal hayatın devamlılığı için yeterli olacağını düşünüyor musunuz?
4. HES firmalarının geçmişte bu hususta taahhüt altına girdikleri yükümlülükleri yerine getirmediklerine yönelik yüzlerce akademik ve bilimsel tespiti bu projeyi hayata geçirmeden bir daha dikkate almayı düşünür müsünüz?
5. 2872 sayılı Çevre Kanunu çerçevesinde uygulanan idari para cezası ve yaptırımların caydırıcılık noktasında yeterli olduğunu düşünüyor musunuz? ÇED olumlu kararını alan işletmelerin çoğunluğunun ya yaptırımları önemsemediği ya da herhangi bir yaptırıma maruz kalmadığı konusunda ne düşünüyorsunuz?
6. Kuraklık tehlikesinin en büyük tehditlerden biri haline geldiği günümüzde projenin yükleme havuzu yakınında içme suyu kaynağı ve deposuna ÇED raporunda neden yer verilmemiştir?
7. Giresun Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün 2017 yılı raporunda Görele Çayı yer altı suyu potansiyeli 10,5hm3/yıl olarak belirtilmiştir. Çay yatağının % 23’ündeki suyun tünele alındığı Görele Regülatörü ve HES projesinin yer altı su potansiyeline etkisi ÇED raporunda neden incelenmemiştir?
8. 22-23 Ağustos 2020’de Giresun’da yaşanan sel afetinin birçok nedeninden biri de plansız kontrolsüz HES projeleri olduğuna göre bu afetin ardından bu projelerin daha dikkatli kontrollü bir şekilde hayata geçirilmesi için bu projenin iptaliyle başlangıç yapma noktasında ne düşünüyorsunuz?

Diğer yandan CHP Giresun Milletvekili Necati Tığlı, söz konusu proje ile ilgili Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin de cevaplaması istemiyle verdiği önergede şu soruları yöneltti;

Çanakçı Deresinde Milletlerarası Anlaşmalara (BERN Sözleşmesi) göre kesin koruma altında olması gereken Avrasya Su Samuru-Lutra Lutra’lar yaşamaktadır. Nadir bulunan bir türlerin ve yaşam alanlarının bu projeyle yok edilmesine seyirci mi kalacaksınız?

Sis Dağı ve Kızılali Dağlarının beslediği Çanakçı Deresi üzerinde bulunan 4 HES ile zaten doğal dengesi bozulmuş vadiye yeni bir proje yeni felaketler yaşatmak değilse nedir?

Çanakçı Deresine 10/06/2020 tarihinde Çanakçı Kaymakamlığı tarafından 3000 adet kırmızı benekli alabalık salınmıştır. Bir taraftan Kırmızı benekli alabalık nesli devlet eliyle kurtarılmaya çalışılırken diğer taraftan neslin tükenmesine sebep olacak bu projeye izin verilmesi devlet aklıyla örtüşmekte midir?

ÇED raporunda bu hususlara ilişkin bakanlığınızdan görüş alınmış mıdır? 

Çanakçı deresine yapılması planlanan Hes projesinin Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından da değerlendirilmesi gerektiğini savunan Tığlı, Bakan Mehmet Nuri Ersoy’a şu soruları sordu;

1. UNESCO Acil koruma gerektiren somut olmayan kültürel miras listesindeki ‘Kuşdili’nin anavatanı Kuşköy ve vadide yer alan diğer doğa harikası köylerimizin HES projeleri ve taş ocaklarıyla yok edilmesine Bakanlığınız adına itiraz etmeyi düşünür müsünüz?
2. Vadi boyunca tarihi değirmenlerin, tarihi köprülerin, şelalelerin ve turizm potansiyeli taşıyan tüm unsurların kaybına sebep olunmayacak mıdır? ÇED raporunda bu değerlere ilişkin bakanlığınızdan görüş alınmış mıdır?