Online Giresun Platformu
Doğankent İlçe merkezi 1964 yılına kadar eskiden beri Harşit olarak adlandırılmıştır. Henüz ilçe statüsü elde etmemiş bu yer Harşit nahiyesi olarak biliniyor ve başında nahiye müdürü bulunuyordu. Harşit nahiyesinde 1921’de icra olunan mektebe Mustafa Kemal Paşa isminin verilmesi hem nahiye, hem Giresun hem de Türkiye tarihinde önemli bir yer tutar.
Harşit eşraflarından Yakupoğullarına mensup olup vefat eden Mustafa Ağa’nın kendi hanesinde Mustafa Kemal Paşa adıyla bir iptidai (ilkokul) mektebi açılmıştır. Bahsedilen binanın bugünkü Hidroelektrik Santrali sahasında Dandı yolu üzerinde depo-atölye olarak kullanılan alanda bulunduğu belirtilmektedir. İki kattan oluşan bu hanenin alt katı ahır olarak kullanılmakta, iki odalı üst katta ise birinci odada vefat eden Mustafa Ağa’nın hanımı ve kızının kaldığı, diğer odanın ise sınıf olarak hizmet verdiği bilinmektedir. (E. Ünlü, Harşit Vadisi Tarih ve Kültür Yazıları, s.121) Evin çatısının eski tip dik çatı olduğu söylenmektedir.
Giresun mutasarrıfı, 04 Ocak 1921 tarihli, “Harşit bucağında bir ilkokula Mustafa Kemal Paşa Mektebi adının verilmesi” hakkında yazısı ile bunu Maarif Vekâleti aracılığıyla Ankara’ya bildirmiştir. Bu durumdan ziyadesiyle memnun olduğu görülen ve o sıralarda Büyük Millet Meclisi Reisi olan Mustafa Kemal, Ankara’dan gönderdiği 10 Şubat 1921 tarihli ve 6/385 sayılı yazısında şöyle demektedir:
“Giresun Mutasarrıflığına
4 Ocak 1921 tarih ve 61 numaralı yazıya cevaptır:
Giresun Livasına bağlı Tirebolu kazasının Harşit nahiyesi merkezinde Yakupoğlu müteveffa Mustafa Ağa’nın hanesinde tesis olunan ilkokulun âcizane namımla isimlendirilmesini pek büyük şükran ve memnuniyetle karşıladım. Liva mahalli idaresinin bu vesile ile hakkımda gösterdiği özel ve kıymetli hissiyata teşekkür ederim efendim. (Atatürk’ün Bütün Eserleri, c. 11, s.44)
Esasında burada Mustafa Kemal Paşa Mektebi açılırken eskiden beri varlığı bilinen bir okulun bugünkü santral lojmanlarının arkasında Fırıkoğullarına ait arazide eğitim-öğretime devam ettiği bilinmektedir. Bu okul tek katlı olup iki sınıfı ve bir idare-öğretmenler odası mevcuttu. Okulda iki öğretmen kadrosu vardı.
Yeni Giresun Gazetesinde 21 Mart 1922 tarihinde “Harşit’te Bir Bağış” başlığı ile neşredilen bir haberde Harşit Nahiyesinde Maarif namına bağışlanan bir arazide Mustafa Kemal Paşa adına izafeten inşa edilecek ilkokuldan bahsedilmektedir. Haberde aynen şu ifadeler yer almaktadır:
“Tirebolu kazasına tabi Harşit nahiyesi meclis azasından Alemdarzade Emin Efendi tarafından maarif namına bağışlanan arsada Mustafa Kemal Paşa Hazretlerinin namına izafeten inşa edilecek ilkokul mektebinin geçen cumartesi günü (21 Mart Salı günü olduğuna göre 18 Mart cumartesidir) adı geçen nahiyenin ulema ve eşraftan oluşan bir grup huzuruyla okunan bir duayı müteakip resmileştirildiği haber alınmıştır. Harşit’teki bu maarif uyanıklığını maarifimizin gelişmesi namına büyük sevinçlerle karşılar, bağışın olmasından dolayı adı geçen Emin Efendi’yi de takdire yaraşır görürüz” denilmektedir. (Yeni Giresun Gazetesi, 21 Mart 1922, s.2)
Burada bahsi geçen Emin Ağa’nın Alemdarzade değil Osmanlıoğullarından olduğu konusunda bilgiler mevcuttur. Zira araştırmamızda Alemdarzade diye bir aileye rastlamadık. Osmanlıoğullarından Emin Ağa’nın Harşit eşraflarından biri olup genişçe arazilere sahip olduğu, nüfus kayıtlarında 1864’te Manastırbükü’nde doğduğu ve 1945’e kadar yaşadığı bilinmektedir. Ancak bağış yapılan araziye okul kurulduğu konusu şüphelidir.
Mustafa Kemal Paşa Mektebi’nin ne kadar süre eğitim-öğretime devam ettiği konusunda net bilgi bulunmasa da çok uzun süre devam etmediği kesindir. Diğer taraftan Santral lojmanlarının olduğu yerdeki eski okul ise bir süre sonra nahiye merkezinde Haşim Efendioğullarına ait arazide kurulan okula taşınmış olup, bu okul beş sınıflı idi. Oradan da şu anki sağlık ocağının hemen yakınında bulunan alanda Doğankent ilkokulu açılarak oraya taşınmıştır. 1990 sel felaketinde okul kullanılamaz hale gelince boşaltılıp Terzi Emin Yahşi’ye ait evde bir süre eğitim-öğretime devam etmiş, son olarak ise günümüzde kurulduğu alana taşınmıştır. Önümüzdeki eğitim öğretim yılında da Sadaklı mahallesinde yapımı süren 12 derslikli okula taşınacaktır.
*Adnan YAZICI Tarihçi Yazar