Online Giresun Platformu
Kurban kelime olarak “yaklaşma” manasına gelir. Dolayısıyla kurban ibadetinde en önemli unsur yaklaşmadır. Bir diğer ifade ile kurbanda işin özü “takva”dır. Nitekim Hac suresindeki ilgili ayette(Hac 22/37) buna vurgu vardır. Kurbanların ne eti ne de kanı Allah’a ulaşır. Kurbanın Allah’a ulaşan yönü bizim takvamız, bizim kulluğumuz, ya da bizim ondan kazandığımız sevaptır.
Kurbanın tarihi geçmişi insanlıkla yaşıttır. Kur’an’da “Kurban” ifadesi sadece bir yerde geçer o da Hz. Adem’in iki oğlunun Allah’a kurban sunumunun anlatıldığı Maide suresi 27. ayette. Bu ayette de dikkat çeken nokta ayetin son bölümünde ifade edilir: “Allah ancak takvâ sahiplerinin kurbanını kabul eder”. Demek ki kurban salt hayvan boğazlamak değildir. Olayı ete, kavurmaya indirgememek lazım. Yoksa kurban kesmiş olmazsın, bir hayvan boğazlamış olursun. Bayramın da Kurban Bayramı değil “kavurma bayramı” olur.
Kurbanda iki boyutlu bir yaklaşma söz konusudur. Kurban kesen kişi hem dünyevî hem de uhrevî bir yaklaşma sağlıyor. Kurban kesen kişi öncelikle Allah’a yaklaşıyor. Burada ”takva” boyutu söz konusu. Kurbanda esas olan da budur. Ancak kurbanın dünyevi boyutu ile de Allah’ın muhtaç kullarına yaklaşılmış olunuyor. Biz kestiğimiz kurbanın bir kısmını muhtaçlara dağıtarak fakirlere de yaklaşmış oluruz. Böylece sosyal dayanışma sağlanmış oluyor. Yine böylece Allah’ın bizden istediği fakir fukarayı gözetme emrini de yerine getirmiş oluruz. Böylece de yine Allah’ın rızasını kazanmış oluruz. Her iki boyutta da sevap var.
Diğer taraftan kestiğimiz hayvana “kurban” ismini vermemiz aslında mecâzi bir ifadedir. Zira Allah’a yaklaşan hayvan değil biziz. Aslında kurban olan hayvan değil hayvanı kesen kurbanın sahibidir. Allah’a hayvan değil biz yaklaşmış oluruz. Esasen bütün ibadetler kurbandır. Zira biz ibadetler ile Allah’a yaklaşırız, ona kurban oluruz.
Kurbanın fıkhî yönünü ilmihal kitaplarımızdan kolayca öğrenebiliriz. https://kurban.diyanet.gov.tr den de kurbana dair birçok bilgiye ulaşabilirsiniz. Ancak birkaç hususu burada belirtmekte fayda var.
1-Kurbanda küçükbaş hayvanlar bir yaşını doldurmalı. Ancak koyun altı ayını doldurmak kaydıyla bir yaşındaki gibi besili ise kurban edilebilir. Keçi ise mutlaka bir yaşını doldurmalıdır.
2-Büyükbaş (sığırlar) hayvanların kurban edilebilmesi için mutlaka iki yaşını doldurması lazımdır. Kurban satıcısı da alıcısı da buna dikkat etmelidir. Aksi takdirde kurban ibadeti yerine getirilmiş olmaz. Bunun için güvenilir yerlerden kurbanlık hayvan almak lazım. Doğumu kesin olarak bilinmiyorsa kapak atma denilen iki ön dişin çıkması, o hayvanın kurban edilebilmesi için bir ölçü olarak kabul edilir. İki yaşını doldurduğu kesin ise kapak atmaması kurban olmasına mani değildir. Yine kapak attığı halde iki yaşını doldurmayan büyükbaş hayvan kurban edilmez.
NOT: İki yaşını doldurmadığı halde doldurmuş gibi göstermek için hayvanın dişlerini söken ve böylece satan kişiler olduğuna dair bilgiler var. Bu durumun satıcı açısından büyük vebal olması bir yana alıcıların da dikkatli olması lazım.
3-Küçükbaş hayvanlarda bir hayvana bir kişi kurban olarak kesebilirken büyükbaş hayvanlarda yedi kişiye kadar ortak olabilir. Burada dikkat edilecek husus ortakların hepsinin de “ibadet” niyetiyle kesmiş olmasıdır. Birisi “et niyetiyle” ortak olsa o kurban olmaz. Ortaklardan birisi akîka, diğeri nezir/adak, bir diğeri udhiye(kurban bayramı günlerinde kesilen kurban) niyetiyle ortak olabilirler.
4-Kurbanda esas olan kurban sahibinin kesmesidir. Lakin kesmeye ehil değilse vekalet verilerek başkasına da kestirtmek mümkündür. Biz, bir hanede bir kurban kesiliyorsa mümkün mertebe o kurbanın bizzat o hanede kesilmesini tavsiye ediyoruz. Zira kurban ibadetinin çocuklarımıza da gösterilmesi, gelecek nesillere aktarılması önem arz eder. Ancak birden fazla kurban kesiliyorsa diğerinin vekalet yolu ile kestirilerek muhtaçlara ulaştırılması güzel olur. Bu bağlamda Türkiye Diyanet Vakfı da yurt içi ve yurt dışında vekalet yolu ile kurban kesim organizasyonu düzenliyor. TDV bu yolla 2021’de 589 bin hisse kurbanı muhtaçlara ulaştırdı. Kurbanlarını TDV yoluyla vekaleten kestirmek isteyen kardeşlerimiz il-ilçe müftülüklerine müracaat edebilirler, https://bagis.tdv.org dan da vekalet verebilirler.