Çanakçı HES Projeleri Tüm Hızıyla Devam Ediyor

Çanakçı Deresi üzerine kurulacak 5. HES projesinden vazgeçilmesi için vatandaşların yürüttüğü mücadele sonuçsuz kaldı.

Yoğun tepkiler üzerine iptal edildiği duyurulan Çanakçı Deresi üzerine kurulacak 5. HES projesinin nihai raporunun 01.03.2021 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı sitesinde askıya çıkarılması ve 09.03.2021 tarihinde Akköy, Karabörk, Sarayköy Muhtarlıkları ve Çanakçı Belediyesine ulaştırılan ÇED raporunun askı süresi ardından süreç yeniden başlatılmıştı.

Konu TBMM Başkanlık Divanı Üyesi CHP Giresun Milletvekili Necati Tığlı tarafından soru önergeleriyle gündeme getirilmişti. Yeni kurulacak HES projesini 11 Mart 2021’de Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli ile Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’a soran Tığlı’ya bir ay sonra Murat Kurum tarafından verilen yanıt “bir kez daha atı alan Üsküdar’ı geçti” dedirtti.

Giresun Milletvekili Necati Tığlı 22-23 Ağustos 2020 tarihinde yaşanılan afet ardından yaptığı açıklamayla Giresun’daki HES projelerin, her birinin teker teker yeniden denetlenmesinin yaşanılan tecrübeler ışığında zorunluluk arz ettiğini söylemişti. Tığlı “40’ı aşkın HES işletme halindeyken, bırakalım mevcutları, inşaat aşamasında olanlar ya da yeni inşa edilecekler için dahi süreç tıpkı eskiden olduğu gibi kontrolsüz bir talan şeklinde yürütülmeye devam ediyor” dedi.

Bahsi geçen dere üzerinde zaten 4 HES bulunduğunu ve kurulacak 5. HES’in en büyüğü olma özelliği taşıdığını hatırlatan Tığlı “denetim ve kontrollerinin yeterli yapılmaması da ayrı bir sorun olarak karşımıza çıkıyor, ne zaman bunu bir felaket olarak yaşıyoruz ancak o zaman tartışıyoruz. HES ekolojik denge üzerinde yarattığı geri dönülmez felaketleri her gün zaten yaşıyoruz: Fakat konuşmamız için, alınacak önlemleri tartışmamız için yeni bir 23 Ağustos felaketiyle karşılaşmamız mı gerekiyor?” diye sordu.

Vatandaşların Tüm Endişeleri ÇED Raporlarıyla Giderilmiş!

Proje kapsamında her türlü taşkın riskine karşı alınması gereken tüm tedbirlerin faaliyet sahibi tarafından alınacağının taahhüt edildiğini ifade eden Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Giresun Milletvekili Necati Tığlı’nın Çanakçı Deresi üzerine kurulacak 5. HES projesine yönelik sorularına şu yanıtları verdi:

Görele Regülatörü ve HES projesinin membaında işletmede olan Çanakçı HES, Telli HES, Gecür HES ve Kahraman HES bulunmaktadır. Proje alanına en yakın mesafede olan Çanakçı HES projesinin kuyruksuyu kodu ile Görele Regülatörü arasında kuş uçuşu 750 m. mesafe bulunmaktadır. ÇED Raporu hazırlanırken Görele Regülatörü ve HES projesi ile havzada bulunan diğer projelerin kümülatif etkileri birlikte değerlendirilmektedir.

Söz konusu proje hakkında hazırlanan son şekli verilen ÇED Raporu 01.03.2021 tarihinden itibaren ÇED Yönetmeliği’nin 14.Maddesi (1) nolu bendi kapsamında Bakanlığımızda ve Giresun Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğümüzde on (10) takvim günü görüşe açılmıştır. ÇED· Raporu ile ilgili Bakanlığımıza ve İl Müdürlüğümüze halktan gelen görüş, öneri, şikâyet ve itirazlarda yer alan hususların ÇED Raporuna yansıtılması sağlanmaktadır.

Söz konusu projenin çevresel akış miktarı; Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğünce onaylanan uzun yıllar akım verileri baz alınarak Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nce belirlenen yöntemler ile konunun uzmanları tarafından hesaplanmıştır.

HES projelerinin başlangıç, inşaat, işletme ve işletme sonrası aşamalarında meydana gelebilecek herhangi bir olumsuzluk veya ÇED Raporlarında verilen taahhütlere aykırılık olması halinde ise gerek projenin kurulacağı İl Müdürlüğümüzce gerekse de Bakanlığımız denetim birimi tarafından ani denetimler yapılmakta, idari yaptırımlar (para cezası, faaliyeti kapatma vb) uygulanmaktadır.

Ayrıca, ÇED Olumlu ve ÇED Gerekli Değildir Kararı bulunan faaliyetler yerinde incelenerek, ÇED Raporları ve Proje Tanıtım Dosyalarında yer alan taahhütler doğrultusunda çalışıp çalışmadığı ve bu taahhütler kapsamında yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği hususları irdelenmektedir. 2872 sayılı Çevre Kanunu kapsamında Çevresel Etki Değerlendirmesi süreci tamamlamadan inşaata başlayan veya faaliyete geçenlere proje bedelinin yüzde ikisi oranında, Çevresel Etki Değerlendirmesi sürecinde verdikleri taahhütnameye aykırı davrananlara ise her bir ihlal için 40.223 TL idari para cezası uygulanmakta olup, 2015 yılından bu yana 3378 adet faaliyete 160.518.748 TL idari para cezası uygulanmış ve 1.227 adet faaliyet ise durdurulmuştur.

Proje kapsamında projenin regülatör yapısı ile santral binası arasında kalan dere yatağından yüzeysel su kullanımının (içme suyu, tarımsal sulama ve hayvansal kullanım vb.) olup olmadığı proje için hazırlanan Mansap Su Hakları Planlama Raporu kapsamında araştırılmış ve su hakları belirlenmiştir. Dolayısıyla, belirlenen çevresel akış miktarlarına ilave olarak mansap su hakları raporunda belirlenen miktarların dere yatağına bırakılacağı taahhüt altına alınmıştır.

Diğer taraftan, projenin yükleme havuzu yakınındaki içme suyu kaynağı ve su deposu ile ilgili olarak; Bakanlığımıza ve İl Müdürlüğümüze halktan gelen görüş, öneri ve itirazlarda yer alan bu konuyla ilgili hususların ÇED Raporuna yansıtılması sağlanmaktadır. Söz konusu proje hakkında hazırlanan ÇED Raporu’nda komisyon üyesi olan DSİ Genel Müdürlüğü’nün istemiş olduğu çalışmalar kapsamında projenin bulunduğu alanın hidrojeolojik özellikler incelenerek, projenin yer altı suyuna ilişkin etkileri ÇED Raporunda değerlendirilmiştir.

Söz konusu proje kapsamında, DSİ Genel Müdürlüğü’nün belirlediği metotlar ile projenin yağış alanı için taşkın debileri hesaplanmış olup, projenin taşkın riskine önemli bir etkisinin olmayacağı görülmektedir. Proje kapsamında her türlü taşkın riskine karşı alınması gereken tüm tedbirleri faaliyet sahibi tarafından alınacağı taahhüt edilmiştir.

CHP Giresun Milletvekili Necati Tığlı, söz konusu proje ile ilgili Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’ye, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’a yönelttiği sorular ise yanıtlanmadı.

Bekir Pakdemirli Tarafından Yanıtlanmayan Sorular

• Çanakçı Deresinde Milletlerarası Anlaşmalara (BERN Sözleşmesi) göre kesin koruma altında olması gereken Avrasya Su Samuru-Lutra Lutralar yaşamaktadır. Nadir bulunan bir türlerin ve yaşam alanlarının bu projeyle yok edilmesine seyirci mi kalacaksınız?
• Sis Dağı ve Kızılali Dağlarının beslediği Çanakçı Deresi üzerinde bulunan 4 HES ile zaten doğal dengesi bozulmuş vadiye yeni bir proje yeni felaketler yaşatmak değilse nedir?
• Çanakçı Deresine 10.06.2020 tarihinde Çanakçı Kaymakamlığı tarafından 3000 adet kırmızı benekli alabalık salınmıştır. Bir taraftan Kırmızı benekli alabalık nesli devlet eliyle kurtarılmaya çalışılırken diğer taraftan neslin tükenmesine sebep olacak bu projeye izin verilmesi devlet aklıyla örtüşmekte midir? ÇED raporunda bu hususlara ilişkin bakanlığınızdan görüş alınmış mıdır?

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy Tarafından Yanıtlamayan Sorular

• UNESCO Acil koruma gerektiren somut olmayan kültürel miras listesindeki Kuşdili’nin anavatanı Kuşköy ve vadide yer alan diğer doğa harikası köylerimizin HES projeleri ve taş ocaklarıyla yok edilmesine Bakanlığınız adına itiraz etmeyi düşünür müsünüz?
• Vadi boyunca tarihi değirmenlerin, tarihi köprülerin, şelalelerin ve turizm potansiyeli taşıyan tüm unsurların kaybına sebep olunmayacak mıdır? ÇED raporunda bu değerlere ilişkin bakanlığınızdan görüş alınmış mıdır?